Yenikapı Mevlevihanesi

Yenikapı Mevlevihanesi, 1598’de Yeniçeri Ocağı baş halifesi Malkoç Mehmet Efendi tarafından 18 derviş hücresi içerecek şekilde yaptırılmıştır. İsmail Dede Efendi, Şeyh Galip ve Itri gibi ünlü isimleri yetiştirmiş olması, Yenikapı Mevlevihanesi’ne kültür tarihi açısından büyük önem kazandırmaktadır. Tanzimat döneminde Osmanlı modernleşmesini destekleyen bir kurum olmuştur. Birden çok yangın geçiren Yenikapı Mevlevihanesi, 1903 yılında geçirdiği yangında Sultan Reşat’ın emriyle 1910’da Mimar Kemaleddin tarafından onarılmıştır. Bu onarımda dergah, neoklasik üslupta yapılmış ve minare eklenmiştir. Tekke ve zaviyelerin kapatılmasından sonra farklı amaçlarla kullanılan yapı grubu, 1997 yangınına kadar vakıflara ait depo olarak kullanılmıştır.

Tekke mimarisinde ‘Asitane’ olarak isimlendirilen gruba en iyi örneklerden biridir. Yapı grubu, 7000 m2 lik alanda üç ayrı bölümden oluşmaktadır. Kagir yapılar olan kütüphane, türbe, muvakkithane ve sebil dışındaki diğer bölümler farklı tarihlerde, farklı malzeme ve üsluplarda yapılmıştır. Semahane-türbe ve harem dairesi moloz taş örgülü temeller üzerine inşa edilmiş ahşap karkas yapılardır.

Restorasyon çalışmaları kapsamında, Mevlevihane çevresinde kamulaştırma ve yol düzenlemeleri yapılmıştır. Mevcut kötü durumdaki selamlık, kütüphane ve muvakkithanenin konservasyonu ve iyileştirmesi yapılmıştır. Yanmış ve temelleri mevcut olan semahane, türbe, şerbethane, harem konağı ve sebilin özgün teknik ve malzemesine uygun rekonstrüksiyonu gerçekleştirilmiştir. Parsel içindeki hazirenin, bahçe duvarlarının temizlikleri yapılmış, eksikleri tamamlanmıştır. 2009 yılında restorasyonu tamamlanan yapı grubu, bugün Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Medeniyetler İttifakı Enstitüsü olarak hizmet vermektedir.